De heksen en de buren

'Op 12 november 1602 stak Laureyns Van Neste, beul van Ieper, de 66-jarige Passchynken Emmelynck in brand in het midden van de markt van Nieuwpoort. Nadat de rook haar had verstikt en het vuur haar lichaam volledig zwart had geblakerd, doofde de beul het vuur en legde haar verkoolde lijk op een kar die een voerman naar het galgenveld buiten de stad reed.’  Passchynken Emmelynck is een van de 30 heksen die professor Jos Monballyu vanuit de stoffige archieven en moeilijk leesbare processtukken voor het voetlicht haalt. Hij biedt de lezer een fascinerend beeld op de mechanismen die leiden tot heksenvervolgingen. Uitgemergelde paarden, opgeblazen koeien, een karrenwiel dat afliep, een kind dat blind werd geboren… alles was de schuld van de heks. Wat gelach tijdens een nacht met vollemaan, vreemd nachtlawaai… Niets ontging de buren. Jaloezie en roddels deden de rest.  De auteur ontleedt voor ons haarscherp hoe een bepaalde man of vrouw alle vertrouwen in de gemeenschap verloor en – met toestemming van de overheid – op de brandstapel terechtkwam voor misdrijven die hij of zij nooit beging. De ondervragingen, de folteringen, de verschillende rechtsprocedures, de advocaten en de rechters… nooit eerder bood een boek zo’n perfect zicht op hoe het er werkelijk aan toeging op de heksenprocessen in de Lage Landen. 

Jos Monballyu is emeritus professor strafrechtgeschiedenis aan de rechtsfaculteiten van Leuven, Kortrijk en Brussel (hub). Hij woont in Kuurne.