Grootse patiënten, kleine therapeuten

Het is een populaire opvatting de narcist te zien als iemand die niet in staat is een ander lief te hebben en die alleen zichzelf graag ziet en bewondert. We kunnen ons ook een persoon voorstellen die mooi en aantrekkelijk denkt te zijn en wiens autocentrisme de vorm aanneemt van fascinatie door en voor het eigen imago.

Sinds Freud in 1914 dit begrip introduceerde, zijn de opvattingen zowel over de psychopathologie, de psychodynamiek als de psychogenese sterk geëvolueerd. Hiermee gaan uiteenlopende strekkingen over de psychotherapeutische implicaties gepaard. Zo maakt het met name een groot verschil of we het narcisme beschouwen als een fixatie in de ontwikkeling dan wel als een secundaire, defensieve formatie: of narcisme deel uitmaakt van de algemeen menselijke psychologie dan wel verwijst naar een stoornis.

Hoe kunnen we het psychisch lijden van de narcistische patiënt begrijpen? Hoe kunnen we hem uit de gevangenis van het spiegelpaleis of van de echokamer bevrijden? En wat als zijn narcisme soelaas biedt voor nog grotere pijnen? En hoe zit het met narcisme in onze cultuur?

Wellicht mede door de soms hevige tegenoverdrachtsgevoelens van o.a. onmacht en nietigheid die narcistische patiënten oproepen genieten psychoanalytische therapeuten het (voor sommige twijfelachtige) voorrecht zich over deze problematiek te ontfermen. Het is en blijft immers een harde nood om te kraken. Uit diverse psychoanalytische windstreken wordt vanuit hedendaagse inzichten rond psychotherapie en narcisme gereflecteerd.

Met bijdragen van Jan Cambien, Marc Hebbrecht, Thierry Simonelli, Erik Ceysens, Luc Moyson en Mark Kinet.

Mark Kinet, psychiater en psychoanalytisch psychotherapeut, is hoofdgeneesheer van de Kliniek Sint-Jozef in Pittem, Centrum voor Psychiatrie en Psychotherapie. Hij is lid van de Belgische School voor Psychoanalyse en voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Psychoanalytische Therapie.

Luc Moyson is beleidspsycholoog in een residentieel psychoanalytisch programma voor adolescenten in het U.C. Sint- Jozef in Kortenberg, psychoanalytisch psychotherapeut, opleider en supervisor in de Specialisatie Psychoanalytische Psychotherapie van de KU Leuven en heeft een zelfstandige praktijk. Hij is lid van de Vlaamse Vereniging voor Psychoanalytische Therapie en bestuurslid van de European Federation for Psychoanalytic Psychotherapies.